Premium 
Sklep biegacza 
Spis treści
Bieganie to niewątpliwie jedna z najstarszych aktywności fizycznych ludzkości, jednak najciekawsza historia biegania zaczyna się dopiero wtedy, kiedy pojawia się rywalizacja i współzawodnictwo. Czyli kiedy bieganie stało się nie tylko naturalną czynnością, ale sportem. Jeśli chciałbyś poznać ciekawostki o bieganiu i dowiedzieć się, kto zapisał się na kartach historii, ten artykuł jest właśnie dla ciebie.
Czego dowiesz się z tego artykułu:
- co starożytna Grecja ma wspólnego z bieganiem?
- skąd wziął się bieg maratoński?
- czy rzymski cesarz odpowiada za koniec biegania?
- co chodziarze z Anglii mają wspólnego z bieganiem?
- jak rodzina królewska wpłynęła na maratony?
- skąd wzięły się różne rodzaje biegów długodystansowych?
Historia biegania
W przypadku większości dyscyplin sportowych takich jak piłka nożna, koszykówka, czy golf, można wskazać datę ich narodzin, ale z bieganiem jest inaczej. Jest to bowiem naturalna czynność, jaką bez wątpienia każdy człowiek wykonuje od początku ludzkości i to niezależnie od tego, czy chce i lubi. Historia biegania, choć sięga zarania dziejów, tak naprawdę zaczyna się więc dopiero wtedy, kiedy bieganie stało się sportem.
Co prawda, istnieją ślady — a dokładne hieroglify z 2950 r p.n.e.— które obrazują biegnącego faraona, jednak był to jedynie element święta praktykowany bardzo rzadko. Natomiast bieganie jako dyscyplina bez wątpienia narodziło się dzięki starożytnej Grecji.
STOP – ZATRZYMAJ SIĘ NA CHWILĘ ZANIM PÓJDZIESZ DALEJ
Spójrz na grafikę poniżej
Poniżej znajdziesz formularz, po wypełnieniu którego dostaniesz dostęp do wszystkich naszych darmowych materiałów treningowych. Znajdziesz tu między innymi:
- Osiem kalkulatorów biegacza, które pomogą Ci wyliczyć Czas odcinka, Tempo biegu, BMR, BMI, RFM, WHR, Strategię startową, Zakresy tętna.
- Film na którym pokazujemy ćwiczenia stabilizujące kolano.
- Film na którym pokazujemy rozgrzewkę przed bieganiem.
- Ćwiczenia poprawiające technikę biegu.
- Tabelę, dzięki której będziesz wiedzieć jak szybko masz biegać rytmy, 200-metrówki i dłuższe interwały.
- Film, na którym pokazuję jak używać kalkulatorów.
Wystarczy, że podasz e-mail i wszystko jest Twoje.
A teraz już lećmy z dalszą częścią artykułu.
Strożytne Igrzyska olimpijskie
Dla starożytnych Greków harmonia między pięknem moralnym i fizycznym była niezwykle ważna. To dlatego aktywność fizyczna, a więc i bieganie, była nie tylko częścią przygotowania wojskowego, ale i elementem wychowania obywatela. Mężczyzn podziwiano w równym stopniu za walory etyczne, co za walory fizyczne, a widowiska sportowe były wspaniałą okazją, aby to robić. To dlatego sportowcy i zawodnicy podczas startu i treningu występowali bez ubrań. Bieganie, jak możesz się domyślać, nie było ani dla kobiet ani niewolników, a sportowcami mogli być jedynie mężczyźni, wolni obywatele polis.
W starożytnej Grecji każda polis organizowała własne igrzyska, ale były cztery najważniejsze igrzyska ogólnogreckie: olimpijskie w Olimpii, pytyjskie w Delfach, istmijskie w Istmii oraz nemejskie w Nemei. Pierwsza edycja Igrzysk Olimpijskich miała miejsce w 776 r. p.n.e. Konkurencje biegowe były jednymi z najważniejszych i odbywały się na trzech dystansach:
- bieg na dystansie 192 metrów, czyli jedno kółko wokół stadionu,
- diaulos — dwa kółka wokół stadionu, czyli bieg na około 382 m
- dolichos – bieg długodystansowy na dystansie od 7 do 24 stadionów, czyli około ok. 1,4 –4,6 km
Była jeszcze jedna biegowa konkurencja, czyli hoplitodromos — bieganie w pełnej zbroi.
Najsłynniejszym spośród greckich biegaczy był Leonidas z Rodos, który startował aż w czterech igrzyskach olimpijskich z rzędu i podczas każdych z tych igrzysk wygrywał niemal wszystkie konkurencje biegowe (stadion, diaulos i hoplitodromos), zdobywając łącznie 12 złotych wieńców olimpijskich. W liczbie olimpijskich zwycięstw pobił go dopiero Michael Phelps. Zwycięstwo w trzech konkurencjach jednego dnia dawało Leonidasowi tytuł Triastesa, który, na przestrzeni ponad tysiąca lat historii antycznych igrzysk olimpijskich, zdobyło jedynie sześciu biegaczy.
Skąd wziął się bieg maratoński?
Kolejnym znanym greckim biegaczem był Filippides, z którym wielu kojarzy maratony. Według legendy, w 490 r. p.n.e. Filippides przebiegł z Maratonu do Aten, pokonując dystans około 40 km, a na mecie padł martwy z wycieńczenia. Jednak według pism Herodota, było nieco inaczej. Filippides został wysłany przez Ateńczyków z prośbą o pomoc w walce przeciwko Persom i wcale nie był to bieg na dystansie maratońskim. Filippides przebiegł z Aten do Sparty, pokonując odległość około 240 km w dwa dni. Co więcej, wcale nie umarł na mecie.
Maraton — ile ma km, historia, rekordy i jak pobiec?
Dlatego dziś na trasie z Aten do Sparty odbywa się bieg ultramaratoński pod nazwą Spartathlon. Jednak według niektórych podań, Filippides, po krótkim odpoczynku, wrócił tą samą trasą. Stąd od 2015 roku odbywa się ultramaraton pod nazwą Authentic Phidippides Run, biegnący z Aten do Sparty i z powrotem, który liczy aż 490 km. Polscy biegacze odnosili w obydwu biegach wiele sukcesów, ale największe należą do Łukasza Sagana, który czterokrotnie wygrał bieg Authentic Phidippides Run, ustanawiając jednocześnie rekord trasy niepobity do dzisiaj przez żadnego z biegaczy — Łukasz przebiegł ten dystans w 69 godzin 22 minuty i 17 sekund.
Starożytny Rzym
Wróćmy jednak do starożytności, bo starożytny Rzym również miał swoich biegaczy i swoje igrzyska. Jednak sprawność fizyczna była traktowana praktycznie i ceniona głównie pod kątem przygotowania wojskowego, a bieganie nie było rozrywką samą w sobie. Rzymianie nie zachwycali się muskulaturą czy tężyzną fizyczną, natomiast cenili inscenizacje bitew, wyścigi rydwanów i walki gladiatorów. I to właśnie starożytny Rzym, niestety, zabił bieganie jako sport na długi czas, choć z nieco innych powodów, niż brak fascynacji umięśnionymi ciałami biegaczy.
Antyczne igrzyska olimpijskie organizowano 251 razy w ciągu 1167 lat (od 776 r. p.n.e. do 391 r.). Na 30 dni przed i w czasie igrzysk panował pokój, a wszczęcie w tym czasie wojny traktowane byłoby jako obraza rzucona samemu Zeusowi. Ponieważ to Zeus był patronem igrzysk, a same uroczystości miały nie tylko sportowy charakter, ale i religijny wymiar, to właśnie rozwój chrześcijaństwa doprowadził wkrótce do ich upadku. Igrzyska postrzegane były bowiem jako pogańskie i ostatecznie w 393 r. zakazał ich cesarz Teodozjusz. Przez 1500 lat igrzyska olimpijskie były jedynie wspomnieniem. Bieganie jako dyscyplina sportowa zostało zapomniane na długi czas.
Odrodzenie biegania jako sportu
Przez setki lat bieganie traktowane było na całym świecie co najwyżej jako element treningu wojskowego, sposób przemieszczania się, ewentualnie element zabaw ludowych i lokalnych festiwali. W średniowieczu nikt nie czerpał przyjemności z biegania, a popularnością cieszyły się co najwyżej jazda konna i turnieje rycerskie. Średniowiecze nie było zresztą czasem idealnym do rozwoju biegania, które musiało poczekać aż do nowożytności. Dopiero wówczas ostatecznie, i na szczęście, bieganie wróciło jako dyscyplina sportowa.
Czy wiesz, kiedy to się stało? Umownie przyjmuje się datę nowożytnych igrzysk olimpijskich tj. 1896 r., jednak dziś już wiadomo, że nastąpiło to nieco wcześniej.
I co ciekawe, największą rolę w przywróceniu biegania jako sportu odegrała Anglia i … chodzenie.
Gdzieś pomiędzy krykietem i wyścigami konnymi, w XVIII wieku w Anglii coraz bardziej popularne robiły się piesze wyścigi. Zaczęły się one od typowych wyzwań rzucanych samemu sobie lub innym, najczęściej połączonych z jakimś zakładem. Hazard był ówcześnie wszechobecny, a chodziarze idealnie wpisali się w potrzeby bukmacherów. Jednak na hazardzie mogli zarobić nie tylko ludzie, którzy postawili na właściwego zawodnika, ale także sami zawodnicy. Dla wielu z nich była to praktycznie jedyna szansa na wyrwanie się z biedy. Na przestrzeni lat piesze wyścigi coraz bardziej zyskiwały na znaczeniu i coraz więcej ludzi gromadziło się, aby oglądać imponujące widowiska chodziarzy.
Początki biegania i ultrabiegania
Początkowo były to widowiska głównie kondycji i wytrzymałości, i choć najpierw liczyło się tylko pokonanie dużej ilości kilometrów, to wkrótce równie istotny był czas i wynik. Przecież skoro można przejść 100 mil, to ktoś inny może zrobić to szybciej, prawda? Dlatego bardzo popularnym wyzwaniem było pokonanie 100 mil w 24 godziny, a uczestnicy, którzy byli w stanie tego dokonać, nazywani byli „Centurions” i zaliczani do elitarnego grona. Moda na długie marsze szybko powędrowała za ocean, a magi stumilaka uległ nawet Mark Twain, któremu jednak nie udało się go pokonać.
Do innych popularnych wyzwań należały wyzwania sześciodniowe tzw. Six-Day Races, które zapoczątkował Foster Powell, pokonując 394 mile z Londynu do Yorku i z powrotem w mniej niż sześć dni. Do najsłynniejszych chodziarzy należy również Robert Barclay Allardice, który w 1809 roku dokonał epickiego wyczynu — przeszedł 1000 mil w 1000 godzin, pokonując jedną milę co godzinę przez ponad 41 dni na torze w Newmarket. W USA wśród chodziarzy zasłynął Edward Weston, który w 1861 roku przeszedł z Bostonu do Waszyngtonu, pokonując 800 km. A w 1875 roku, po sześciodniowym wyścigu, zdetronizował go Daniel O’Leary, który został przez to nazwany Pieszym Mistrzem Świata.
Najbardziej niewiarygodne wyścigi, o których nie miałeś pojęcia
Dziś marsze piesze uznaje się nie tylko za początek ultramaratonów, co także w dużej mierze za wydarzenia, które przywróciły bieganie jako dyscyplinę sportową. Bo choć były to marsze piesze, to nie był to chód sportowy w dzisiejszym rozumieniu i bardzo często uczestnicy stosowali marsz na przemian z truchtem. Zawodnicy podbijali swoimi wyczynami serca kibiców i ostatecznie bieganie zaczęło wracać do łask.
Amateur Athletic Association
Na przestrzeni lat zawody przeniosły się z ulicy na tory, ponieważ opłaty za drogi były coraz wyższe, a widzowie chcieli oglądać sport bardziej komfortowo niż z zakurzonego pobocza. W 1858 roku otwarto pierwszą oryginalną bieżnię Grapes na Westgate Road o długości dwustu jardów, a w 1860 roku kolejną bieżnię o długości 444 jardów (czyli 400 m) na Old Victoria Grounds. Wkrótce w elitarnych szkołach takich, jak Eton czy Oxford, zaczęto organizować zawody biegowe, jako część wychowania młodzieży.
Chodziarstwo wkrótce zaczęło być traktowane jako mało eleganckie i kojarzyło się z niechlubnym hazardem. W kontrze do tych tradycji rozwinął się ruch amatorski, który szczycił się tym, że trenuje bieganie dla przyjemności, honoru i zdrowia, a nie dla pieniędzy. Bycie amatorem było czymś szlachetnym, zarezerwowanym dla prawdziwych dżentelmenów. Pod koniec XIX wieku amatorzy zaczęli zrzeszać się w kluby biegowe takie, jak na przykład Gentlemen Amateurs czy London Atheltic Club. Wkrótce klubów było tak wiele, że powstała potrzeba, aby je zrzeszyć pod skrzydłami jednej organizacji. I tak w 1880 roku powstała Amateur Athletic Association (AAA), pierwszy na świecie ogólnokrajowy organ zarządzający lekkoatletyką.
AAA zaczęło odgórnie promować czysty i uczciwy sport, od tej pory zrywając z zakładami i hazardem towarzyszącym zawodom pieszym. Co więcej, AAA organizowało również swoje własne mistrzostwa dla sportowców z całego świata, a wszyscy uczestnicy musieli być amatorami. Oznacza to, że za wygraną AAA nie oferowało żadnych pieniędzy, mimo to mistrzostwa cieszyły się sporą popularnością. Pierwszy raz odbyły się 3 lipca 1880 r. i były uważane za nieoficjalne mistrzostwa świata. AAA wniosła ogromny wkład rozwój lekkoatletyki także z innego powodu — to właśnie ta organizacja doprowadziła do ujednolicenia dystansów i ustandaryzowania zasad nowoczesnej lekkoatletyki. I wszystkie te zasady później przejęli organizatorzy nowożytnych igrzysk olimpijskich.
Jeśli zastanawiasz się na przykład, dlaczego bieg przez płotki odbywa się na pozornie nielogicznej wysokości płotka 1,067 m, to jest to właśnie zasługa angielskiej AAA, która uznała, że przeszkody powinny mieć 3 stopy i 6 cali.
Igrzyska Olimpijskie
Wielbicielem ideałów promowanych przez AAA był Pierre de Coubertin, którego uważa się za ojca nowożytnych igrzysk olimpijskich. Często podróżował on do Anglii z nadzieją na zmianę systemu edukacyjnego we Francji, który uważał za pozbawiony wartości moralnych i nakierowany wyłącznie na uzyskanie dyplomu. Coubertin uważał, że aktywność fizyczna i sport sprzyjają rozwojowi osobistemu uczniów, tworząc silnych i ambitnych obywateli i przynosząc same korzyści.
Fascynacja wpływem sportu na edukację doprowadziła do tego, że w 1894 roku Coubertin zorganizował kongres sportowy z udziałem działaczy z całego świata. To w jego trakcie zaproponował nowożytne igrzyska olimpijskie, co spotkało się z pozytywnym odzewem. W tym samym roku powstał Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl), a dwa lata później, w 1896 roku, odbyły się pierwsze nowożytne Igrzyska Olimpijskie w Atenach.
Były one niemal w całości wzorowane na mistrzostwach AAA, włącznie z uwielbieniem dla amatorstwa rozumianego jako brak nagród dla zwycięzcy i idei startu wyłącznie dla honoru. Był bieg na 100 m, 400 m i 800 m, choć zamiast biegu na 1 milę był bieg na 1500 m. Coubertin dodał jednak jedynie kilka dyscyplin dla podkreślenia starożytnego dziedzictwa, jak na przykład rzut dyskiem, a Grecy, zainspirowani legendą o Filippidesie, wymyślili maraton, choć ówcześnie miał on niecałe 40 km. Co ciekawe, dopiero od igrzysk w Londynie w 1908 roku maratony liczą 42,195 km, czyli kolejny raz Anglicy wywarli decydujący wpływ na biegową historię. Choć powód był prozaiczny — bieg maratoński został wydłużony, bo musiał zaczynać się pod oknami książąt w Windsorze i kończyć przed lożą królewską.
Reszta potoczyła się w XX wieku jak kula śniegowa.
Podsumowanie
Teraz już wiesz, kto wywarł największy wpływ na bieganie — starożytna Grecja, legendy o Filippidesie oraz chodziarze z Anglii (i trochę rodzina królewska). I co ciekawe, to wszystko jest jednocześnie kolebką biegania, jakie możemy oglądać na 1) stadionie, 2) biegach ulicznych oraz 3) ultramaratonów. Historia biegania jest fantastyczna!
- https://www.olympics.com/ioc/overview
- https://thesportjournal.org/article/coubertins-influence-on-education-sports-and-physical-education/
- https://ultrarunninghistory.com/100-miler-part-2/
- https://www.englandathletics.org/take-part/children-and-young-people/amateur-athletic-association-aaa/
- https://worldathletics.org/news/feature/aaa-140-anniversary
