Powrót do biegania po uszkodzeniu chrząstki stawowej – Poradnia Biegacza

Krzysztof Adamowicz z actimedica.pl odpowiada na pytanie Leszka.

Cierpię na kontuzję chrząstki kłykcia bocznego kości udowej – a dokładnie mówiąc, po zrobieniu zdjęcia, USG i rezonansu okazało się że posiadam ubytek tej chrząstki w tym miejscu. Mam zaplanowaną operację metodą tzw. mikrozłamań, i tutaj moje pytanie: czy po tej kontuzji i tej właśnie operacji można wrócić normalnie do biegania i pełnego obciążania tego kolana?

Uszkodzenia chrząstki stawowej są często powodowane niestabilnością lub uszkodzeniami łąkotek. Tworzą się również w wyniku złamań śródstawowych oraz urazów bezpośrednich kolana – najczęściej gwałtowne uderzenie kości o kość. Kolejnym mechanizmem są powtarzające się mikrourazy, przeciążenia powodujące stopniowe uszkodzenie, starcie chrząstki (uszkodzenia zwyrodnieniowe). Innym rodzajem uszkodzenia chrząstki jest choroba „osteochondritis dissecans”, czyli martwica chrzęstno-kostna w czasie której kość na której położona jest chrząstka umiera i wydziela się do wnętrza stawu wraz z pokrywającą ją chrząstką.

Obecnie znamy wiele sposobów naprawy/regeneracji chrząstki. To, który ze sposobów jest wykorzystywany zależy od takich czynników jak: obszar uszkodzenia, głębokość, lokalizacja, uszkodzenia, urazy towarzyszące oraz przewlekłość. Głębokość, czyli inaczej stopień uszkodzenia chrząstki jest czynnikiem kluczowym.

Są cztery stopnie uszkodzenia wg. skali Outerbridge’a.

• Iº – chrząstka ma prawidłową powierzchnię, ale jest miękka,
• IIº – uszkodzenie dotyczy warstwy powierzchownej, chrząstka traci swoją gładkość i wygląda jak „zamsz”,
• IIIº – pęknięcia sięgają warstwy głębokiej, ale nie dochodzą do kości,
• IVº – istnieją obszary kości nie pokrytej chrząstką

W stopniu I i II zazwyczaj dobre efekty daje leczenie zachowawcze. Przy stopniu III czy IV wskazane jest zaopatrzenie chirurgiczne.

Mikrozłamania

Nawiercanie lub mikrozłamania niewielkich ale głębokich ubytków (uszkodzenie IV). Za pomocą specjalnych wierteł (o średnicy 1,5 mm) lub narzędzi przypominających szydła wykonuje się otwory sięgające na głębokość około 4 mm w odległości około 5 mm od siebie. Wypływająca przez otwory krew szpikowa przekształca się w skrzep, który zawiera komórki, ulegające przekształceniu w chrząstkę włóknistą. Chrząstka taka stanowi rodzaj blizny, która wypełnia ubytek. Mimo, że jej właściwości mechaniczne nie są takie, jak chrząstki szklistej (jest szorstka i mniej wytrzymała) to zastępuje ją w sposób dostateczny – osłania wrażliwą warstwę podchrzęstną (zmniejsza się ból), poprawia ruch stawu i jego amortyzację.

Postępowanie pooperacyjne:

• ustalane indywidualnie,
• obejmuje: podanie antybiotyku, jeżeli była to kolejna interwencja do stawu,
• krioterapia co 2 godz 15 min.,
• czasem zaleca się ciągły ruch bierny na szynie CPM,
• zakaz obciążania kończyny,
• orteza wyprostna na noc.
• Program rehabilitacji obejmuje odciążenie kończyny przez 4 tygodnie, a w niektórych przypadkach nawet do 6 tygodni.

Zakres ćwiczeń na szynie CPM wynosi początkowo 0°- max. 60°, ale jest on indywidualnie dobierany po kontakcie z chirurgiem – zależy on nie tylko od powierzchni uszkodzenia/urazu (czyli, który kłykieć – przyśrodkowy czy boczny) ale od miejsca, w którym było to uszkodzenie. Warunkuje to kąt, którego nie powinno się przekraczać przy zginaniu biernym.

Trening rehabilitacyjny rozpoczyna się w pierwszej dobie pooperacyjnej i obejmuje on: mobilizację rzepki, ćwiczenia izometryczne m. czworogłowgo, stymulację mięśni uda. Do 4. tygodnia zakres zgięcia nie przekracza 90°, a następnie ulega zwiększeniu do 120° pomiędzy 4. – 6. tygodniem i powyżej 135° po upływie 6. tygodnia. Ćwiczenia w zamkniętych łańcuchach kinematycznych rozpoczyna się od 7. tygodnia, równolegle ze stopniowym zwiększaniem obciążaniem kończyny. Program rehabilitacji ulega rozszerzaniu i obejmuje mini- i półprzysiady, rower stacjonarny, steper oraz ćwiczenia z oporem dla m. czworogłowego. Od 9. tygodnia po zabiegu czasem rozpoczyna się zajęcia na pływalni. Na pełne obciążanie zezwala się pomiędzy 12–16 tygodniem po zabiegu. Powyżej 16. tygodnia, jeżeli nie występują obrzęki i wysięki oraz dolegliwości bólowe, a pacjent odzyskał 75% siły kończyny zdrowej, zezwala się na rozpoczęcie zajęć sportowo-rekreacyjnych.