Podstawowe badania dla biegaczy, czyli głos rozsądku w szaleństwie początku

Trenowanie biegania na poziomie amatorsko-zawodowym świadczy już o pewnym doświadczeniu. Pamiętasz pewnie swój pierwszy trening, pierwszą drobną kontuzję, rozmowy z bardziej doświadczonymi kolegami i koleżankami… A pamiętasz swoje pierwsze badania profilaktyczne? Jeśli, co całkiem możliwe, nie sprawdzałeś wcześniej podstawowych parametrów swojego organizmu, to posiadając już doświadczenie w treningu, dobrnąłeś zapewne do informacji o istotności badań i miejmy nadzieję, masz już ich za sobą.

Tym razem artykuł skierowany jest do absolutnie początkujących i tych, którzy o badaniach nie pomyśleli. Witamy w elitarnym gronie biegaczy! Nie popełniajcie błędów „starszych kolegów” i poświęćcie chwilę na małe sugestie profilaktyki zdrowotnej. Dla większej czytelności i jasności tekstu, całość została ujęta w kilka „złotych rad” – zaczynamy od absolutnych podstaw. Musisz mieć jednak pełną świadomość, że obowiązek wykonywania podstawowych badań sportowych dotyczy nie tylko osób trenujących zawodowo, ale również amatorów. Jesteś „na starcie” swojej przygody z bieganiem, więc na rozgrzewkę zapoznaj się z poniższym tekstem, aby już niebawem sięgnąć po bardziej szczegółowe informacje.

1. Podstawowy skrining 

Skrining, mówiąc najprościej, to forma określenia Twojego aktualnego stanu zdrowia. Badania nie są tylko domeną przyszłych biegaczy, każdemu zdarzyło się już odwiedzić gabinet lekarski na tego typu kontroli. Najlepszym sposobem będzie po prostu udanie się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza medycyny sportowej – jeśli jest taka konieczność.

Komponenty skriningu to między innymi:

• diagnoza obecności chorób, zwłaszcza dotyczących układu sercowo – naczyniowego, jednego z najbardziej obciążonych podczas wysiłku wytrzymałościowego – w oparciu o aktualnie zgłaszane dolegliwości, ewentualną dotychczasową historię leczenia, wywiadu rodzinnego,
• przyjmowania jakichkolwiek leków czy używek,
• badanie przedmiotowe wykonywane w gabinecie lekarskim, czyli m.in. badanie tętna, ciśnienia krwi, osłuchiwanie,
• badania laboratoryjne, a wśród nich na przykład morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym, badanie ogólne moczu, odczyn opadanie krwinek (OB), stężenia cholesterolu, glikoprotein i glukozy we krwi, WHR, ewentualnie stężenia triacylogliceroli w surowicy, badanie składu ciała.

Badanie składu ciała pozwoli ocenić stosunek masy tłuszczowej do beztłuszczowej – chociaż sama waga ciała może pozostać na stałym poziomie, to poszczególne komponenty mogą się procentowo różnić. To badanie jest już dość szeroko dostępne, a jego powtarzanie pozwoli na monitorowanie zmian wynikających z podjęcia bardziej aktywnego trybu życia.

Wszystkie wyżej wymienione elementy to tylko propozycja możliwości badań, jakie może zawierać wizyta u lekarza. Trzeba pamiętać, że każdy z nas ma inną historię leczenia, stąd indywidualne podejście do przyszłego biegacza może być inne.

2. Biegające serce

Ocena pod względem kardiologicznym jest istotnym czynnikiem w przypadku sportowców. Ryzyko wzrostu nagłego zgonu sercowego jest podwyższone u osób aktywnych fizycznie w stosunku do populacji nietrenującej z powodu braku wykrycia schorzeń wrodzonych i genetycznych, co związane jest z arytmiami wyzwalanymi podczas aktywności fizycznej. Oprócz szerokiego podmiotowego wywiadu kardiologicznego, podstawowym badaniem jest EKG (elektrokardiografia), a w razie konieczności na przykład ECHO serca lub testy wysiłkowe. EKG jest graficznym odzwierciedleniem czynności bioelektycznej serca. To ogólnodostępne badanie powinno być wykonywane rutynowo u wszystkich osób próbujących swoich sił w sporcie. W razie podejrzenia patologii lekarz prowadzący może pogłębić diagnostykę.

3. Zanim ruszysz, na chwilę się zatrzymaj

Podejmujesz decyzję, że zaczynasz biegać – od jutra. Masz już jakiś pomysł na treningi, buty do biegania, opracowaną trasę, którą zamierzasz pokonać. Zanim ruszysz, sam przeskanuj swój organizm. Wykonaj podstawowe rozciąganie – i zacznij się zaprzyjaźniać z tym elementem – zrób kilka ćwiczeń, sprawdź swoją wytrzymałość. Możesz też wybrać się do fizjoterapeuty, który w oparciu o wywiad  przedmiotowy i podmiotowy doradzi, na co powinieneś zwrócić uwagę i nad jakim elementem skupić się podczas treningów uzupełniających. Lepiej zapobiegać ewentualnym kontuzjom, niż je leczyć – zwłaszcza w momencie, gdy bieganie na stałe rozgości się w Twoim grafiku.

4. Podstawowe badania dla biegaczy: Zdrowy rozsądek i czujność

Jesteś na początku swojej drogi sportowej. Twój organizm doświadczy wielu dynamicznych zmian, zauważysz podwyższenie swojej wydolności fizycznej, spadek tętna podczas wysiłku czy bardziej spokojny i miarowy oddech na biegowych trasach. Zachowaj pełną czujność, jeżeli zauważysz niepokojące objawy podczas biegu, skonsultuj to z lekarzem prowadzącym lub fizjoterapeutą. Najwięcej kontuzji sportowych ma swoje źródło w ignorowaniu subtelnych sygnałów, które wysyła nam ciało. Czasem wystarczy drobna korekta kroku biegowego i groźba późniejszych problemów znika