Głową w mur – część pierwsza. Czym jest “mur” długodystansowca?

“Zderzenie z murem” dotyczy przede wszystkim biegaczy długodystansowych: maratończyków i ultra-maratończyków. To ten czas w trakcie zawodów kiedy każdy następny krok wydaje się niemożliwy. Wszystko boli. Tracimy motywację. Czujemy się podle. Aby w pełni zrozumieć to zjawisko − jego przyczyny i konsekwencje − trzeba wziąć pod uwagę zarówno fizjologię jak i psychologię biegacza.

W dzisiejszym artykule omówimy czym jest doświadczenie zderzenia z murem dla rekreacyjnego maratończyka, a za tydzień jak sobie z nim radzić kiedy nas dopada. Obydwa teksty zredagowane są na podstawie najnowszych badań naukowców z Uniwersytetu na Florydzie.

Czym jest mur długodystansowca?

Z fizjologicznego punktu widzenia sprawa jest prosta. Zderzenie z murem to ten moment kiedy następują poważne zmiany metaboliczne w organizmie biegnącego. Pokłady glikogenu zostają wyczerpane i energia do dalszego wysiłku zostaje pobierana z tkanki tłuszczowej. Czynniki fizjologiczne stanowią główną przyczynę zderzenia z murem − zgoda. Jednak jest to tylko jeden z wielu wymiarów tego biegowego zjawiska. Okazuje się, że zderzenie z murem jest dużo bardziej złożone i odciska swoje piętno również na psychice biegacza. Takie podejście, opracowane przez naukowców z Uniwersytetu na Florydzie, zakłada że istnieje pięć najważniejszych aspektów zderzenia z murem, w przypadku rekreacyjnego maratończyka. Ciało i głowa maratończyka buntuje się bowiem na wiele sposobów przeciw tak morderczemu wysiłkowi. Przyjrzyjmy się teraz każdemu z nich.

Fizjologia a mur długodystansowca

To zrozumiałe, że fizjologiczna reakcja organizmu biegacza jest najczęstszym zgłaszanym skutkiem uderzenia w mur. Aż 82% badanych doświadczyło czegoś podobnego. Wśród fizjologicznych dolegliwości maratończyków przeżywających zderzenie z murem wyróżnia się:

• problemy krążeniowo-oddechowe (trudności z oddychaniem, zawyżone albo zaniżone tętno),
• skurcze mięśni,
• głód oraz pragnienie,
• symptomy chorobowe (zawroty głowy, nudności, wymioty),
• zakłócenia w funkcjonowaniu zmysłów (halucynacje słuchowe, problemy ze wzrokiem),
• bóle oraz obolałości,
• zmęczenie nóg (ociężałość, sztywność, zdrętwienie itd.),
• ogólne zmęczenie.

Największym problemem wśród rekreacyjnych maratończyków jest zmęczenie nóg.

Zachowania biegowe

Reakcja fizjologiczna organizmu bezpośrednio wpływa na zachowanie biegowe zawodnika, który zderza się z murem. W konsekwencji może nastąpić:

• zakłócenie prawidłowej techniki/rytmu biegu,
• utrata założonego tempa,
• wzrastająca trudność biegu,
• zawężona widoczność.

Biegacze doświadczający któryś z wyżej wymienionych symptomów, zwalniają, częściej odpoczywają albo zamieniają bieg na marsz.

Pomimo jasnego podłoża fizjologicznego i behawioralnego, biegacze często opisują zjawisko zderzenia z murem jako “bitwę na polu mentalnym”. Nic dziwnego. Zderzenie z murem znacznie wpływa na myśli, emocje i motywację do kontynuowania dalszego biegu.

Motywacja

• Obniżona motywacja do realizacji swoich celów albo kontynuacji biegu w ogóle,
• chęć rezygnacji z dalszego biegu.

Jeden z badanych biegaczy w ten sposób opisał swoje doświadczenie zderzenia z murem: Być może to tylko fizjologiczne zjawisko, ale w moim przypadku przejawia się przede wszystkim w psychice. Nie chodzi o to, że nie jesteś w stanie kontynuować biegu, po prostu już ci się nie chce. Bardzo trafnie. Wielu maratończyków przechodzi przez kryzys motywacji w trakcie swojego biegu. Ten kryzys najczęściej objawia się w myślach i emocjach biegacza.

Myśli

Przez głowę biegacza zderzającego się z murem przebiegają setki myśli. Zaliczamy do nich:

• stany lękowe,
• przeformułowanie celów (rezygnacja z osiągnięcia założonego czasu, pragnienie samego ukończenia biegu),
• dezorientację,
• problemy z koncentracją,
• wewnętrzną walkę z samym sobą (determinacja ukończenia biegu/zwątpienie, pozytywny/negatywny dialog wewnętrzny, głowa poddaje się/wygrywa).

W szczególności obserwuje się inklinację do przeformułowania założonych celów.

Emocje

Wreszcie zderzenie z murem może być bardzo emocjonalnym przeżyciem dla każdego biegacza, niezależnie od wieku czy poziomu zaawansowania. Wśród badanych maratończyków najczęstsze reakcje emocjonalne na zderzenie z murem to:

• płacz,
• zniechęcenie (złamana wola walki, depresja, poczucie porażki),
• frustracja i zawiedzenie,
• drażliwość (emocjonalna huśtawka),
• wstyd.

Jeśli biegniesz maraton i zderzysz się z murem, nie musisz wcale doświadczyć wszystkich wyżej wymienionych konsekwencji na raz. Wystarczy, że pojawi się kilka z nich, żeby utrudnić Ci dalszy bieg. Warto jednak pamiętać, że stanowią one pewnego rodzaju system naczyń połączonych i mają na siebie bezpośredni wpływ. Dlatego chcąc uniknąć zderzenia z murem albo skutecznie z tym walczyć, trzeba być przygotowanym na każdej płaszczyźnie. O tym w drugiej części artykułu.

Bibliografia: Buman, M. P., Omli, J. W., Giacobbi P. R. & Brewer, B. W. (2008). Experiences and Coping Responses of “Hitting the Wall” for Recreational Marathon Runners. Journal of Applied Sport Psychology, 20, 282–300.