Trener biegania 
Sklep biegacza 
Spis treści
W dzisiejszym artykule zajmę się rodzajami motywacji. Można je umieścić na motywacyjnym kontinuum – od motywacji wewnętrznej, poprzez różne stadia motywacji zewnętrznej, aż do amotywacji. Na tak skonstruowanej skali prawdopodobnie plasuje się stan motywacyjny każdego człowieka, w każdej sytuacji.
Motywacja wewnętrzna
Motywacja wewnętrzna (ang. intrinsic motivation) powoduje zachowania, których celem nie jest osiągnięcie nagród lub uniknięcie kar. Nie ma też ustalonego żadnego zewnętrznego celu – to wykonywana aktywność jest celem samym w sobie.
Na motywację wewnętrzną składają się trzy najważniejsze elementy:
- Pragnienie nowej wiedzy: nauka dla samej przyjemności i ciekawości,
- Poszukiwanie pobudzających doświadczeń: przeżycia stymulujące przyjemność, radość i dobrą zabawę,
- Dążenie do kompetencji albo mistrzostwa: realizacja zadań dla własnej satysfakcji.
To najczystsza forma motywacji. To ten stan, który sprawia, że robimy coś dla samej satysfakcji z wykonywanego zadania.Nie przejmujemy się pochlebstwami i krytyką. Korzyści i straty też nie mają żadnego znaczenia. W takim wypadku robimy coś, gdyż kochamy to co robimy. Sprawia nam to radość i dlatego chcemy się w tym dalej realizować, rozwijać, stawać coraz lepszymi. Tu liczy się pasja, zaangażowanie, ciekawość i dążenie do mistrzostwa. Sztuka dla sztuki – sport dla sportu.
Wspaniałym przykładem ludzi zmotywowanych wewnętrznie są młodzi sportowcy. Oni najczęściej uprawiają swoje dyscypliny, ponieważ zakochali się w nich. Najpierw trenują dla zabawy, potem żeby stać lepszymi zawodnikami. Myślenie o wygrywaniu, zarabianiu pieniędzy czy aprobacie społecznej przychodzi dopiero później. Zmotywowanym wewnętrznie zwykle osiągają rezultaty najbardziej zbliżone do ich właściwego potencjału. Bez presji wyników, nauka, trening i współzawodnictwo przychodzą najłatwiej, wydawałoby się bez żadnego wysiłku.
Motywacja zewnętrzna
Niestety, czysty stan motywacji wewnętrznej trudno utrzymać w świecie, rządzącym przez system materialnych wynagrodzeń i kar (marchewek i kijów). Jeśli motywacja do zrobienia czegoś jest napędzana przez zewnętrzny rezultat albo konsekwencje jakiegoś zachowania, to mamy do czynienia z motywacją zewnętrzną (ang. extrinsic motivation). Istnieją cztery różne podkategorie motywacji zewnętrznej – zintegrowana (integrated), zidentyfikowana (identified), regulowana przez ego (introjected), regulowana zewnętrznie (externally regulated).
Motywacja zewnętrzna zintegrowana
Wolna wola i możliwość wyboru w sprawie zaangażowania w sport są kluczem do tego rodzaju motywacji. W takim przypadku uprawianie danej dyscypliny zostało zintegrowane z własną tożsamością, choć w przeciwieństwie do motywacji wewnętrznej, tutaj jest to już narzędzie użyte do osiągnięcia celu. Celem może być podtrzymanie mniemania o samym sobie, bądź podążanie ścieżką rozwoju zgodną z osobistymi przekonaniami. Na przykład, ktoś może uprawiać jogę, dlatego gdyż uważa iż taki trening jest integralną częścią jego tożsamości i sprawdzonym środkiem rozwoju osobistego.
Motywacja zewnętrzna zidentyfikowana
Stopień niżej na tej skali jest motywacja, w której jakieś zachowanie (np. przygotowanie się do ważnego wyścigu) zostało zidentyfikowane i zaakceptowane jako istotna część własnej tożsamości. Podobnie jak przy integracji zawodnik znajduje wartość w uprawianiu danego sportu, choć własna autonomia i wybór są już bardziej ograniczone, a cele konkretniejsze. Na przykład, rekreacyjny maratończyk trenuje, gdyż bieganie odzwierciedla jego orientację na zdrowie i aktywne życie.
Motywacja zewnętrzna regulowana przez ego
W tym wypadku wchodzi się w dialog wewnętrzny z własnym ego. To co mówi ego staje się głównym motywem działania, to ono stawia cele i warunki. Zaangażowanie i wysiłek jest ściśle powiązane z aprobatą jaką dostaje się od ego. Tutaj w grę wchodzi reputacja! Sukces będzie powodem do dumy, ale porażka wytworzy poczucie winy i wstydu. Dlatego powstaje presja: “nie zawiedź siebie.” “Udowodnij sobie coś”. Ten rodzaj motywacji często prowadzi do próby kontroli nad zachowaniem. Na przykład, napastnik zostaje po każdym treningu na godzinny trening strzelecki, aby ćwiczyć swoją skuteczność.
Motywacja zewnętrzna w pełni regulowana zewnętrznie
Tutaj znajdujemy esencję behawioryzmu: marchewka i kijek. Motywacja regulowana zewnętrznie zależy od wynagrodzenia, aprobaty społecznej itp. Dążymy do zdobycia jakiejś nagrody albo uniknięcia negatywnych konsekwencji. Drużyny ze szczytów i dołów ligowych tabeli często motywują się w ten właśnie sposób – walczą albo o mistrzostwo (marchewka) albo o niespadnięcie do niżej klasy rozgrywek (kijek). Czy skutecznie?
Amotywacja
Na drugim końcu motywacyjnego kontinuum jest amotywacja, czyli po prostu brak motywacji. To stan charakteryzujący się naszym słabym albo znikomym zaangażowaniem w wykonywanie zadania. Obojętny jest nam proces oraz wynik. Być może zastanawiamy się nad sensem danego przedsięwzięcia. Myślimy: “co ja tutaj w ogóle robię!?” “Po co to robię?” Takie nastawienie oczywiście przekłada się na konkretne zachowania podczas treningu i zawodów.
A teraz… zadanie!
Zapraszam do refleksji nad własną motywacją. Weź kartkę papieru i napisz na niej 10 różnych aktywności (w tym oczywiście biegania), którym poświęcasz się na co dzień. Biorąc pod uwagę motywacyjne kontinuum przedstawione powyżej, jakbyś ocenił/a swoją motywację do robienia każdej z nich? Wobec których jesteś zmotywowany/a wewnętrznie, a wobec których zewnętrznie? Czy są wśród nich też takie wobec których czujesz amotywację? Zastanów się dlaczego tak je sklasyfikowałeś/aś. Jak możesz “przesunąć” swoje motywacje na tym kontinuum?
