Ból w klatce piersiowej podczas biegania

Występowanie u biegaczy dolegliwości bólowych w obrębie klatki piersiowej wcale nie należy do rzadkości. Wynika to częściowo z faktu, iż źródłem takiego bólu mogą być wszystkie struktury klatki piersiowej (oprócz miąższu płucnego). Przedstawione poniżej przykłady stanowią listę wybranych jednostek chorobowych, najbardziej moim zdaniem związanych z wysiłkiem fizycznym i najbardziej możliwych do wystąpienia w trakcie między innymi biegania.

Jednocześnie należy podkreślić, że zawarte w artykule informacje mają charakter edukacyjny, a każda osoba, u której w trakcie aktywności fizycznej wystąpi ból w klatce piersiowej, powinno zgłosić się do lekarza.

Taki ból nie jest typowym efektem treningu biegowego, jak np. ból mięśni kończyn dolnych po intensywnym wysiłku. Choć większość przypadków nie jest groźna dla życia, to ból występujący w towarzystwie innych podejrzanych objawów (duszność, osłabienie), powinien wzbudzić naszą czujność.

Serce – nie zawsze sługa?

Jednym z bardziej niepokojących jest ból pochodzenia sercowego. Dławica piersiowa, zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia, a także zawał mięśnia sercowego to potencjalne przyczyny takiego stanu. Szczególny związek z wysiłkiem fizycznym mogą mieć pierwsza i ostatnia z wymienionych jednostek chorobowych. Każda z tych dwóch charakteryzuje się niedokrwieniem mięśnia sercowego, ale w różnym stopniu.

Niedokrwienie mięśnia sercowego wynika z różnicy między ilością tlenu dostarczaną do pracującego mięśnia, a jego zapotrzebowaniem. U podstaw takiego stanu leżą najczęściej zwężenia miażdżycowe w obrębie naczyń wieńcowych (zaopatrujących serce). Na występowanie tych chorób szczególnie narażeni są biegacze o nadmiernej masie ciała, którzy palą (lub palili) papierosy, chorują na cukrzycę, maja wysokie ciśnienie i niewłaściwą gospodarkę lipidową (zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi). Dodatkowo ryzyko to zależne jest od płci – mężczyźni są bardziej narażeni niż kobiety.

Dławica piersiowa charakteryzuje się piekącym, gniotącym bólem najczęściej zlokalizowanym za mostkiem. Niejednokrotnie ból promieniuje do szyi, żuchwy lub barku, ale także do brzucha. Zazwyczaj pojawia się podczas wysiłku fizycznego i ustępuje kilka minut po jego zaprzestaniu. Objawy mogą być związane z chorobą miażdżycową tętnic lub zmniejszonym dostarczaniem tlenu do serca w wyniku np. anemii. Jej wystąpieniu sprzyja intensywny wysiłek fizyczny.

Jeśli ból nie ustępuje po odpoczynku lub podaniu leków rozszerzających naczynia wieńcowe, należy podejrzewać zawał mięśnia sercowego. Zwłaszcza, gdy objawy bólowe są bardziej nasilone i towarzyszą im duszność, nudności, wymioty i uczucie lęku. W przypadku zawału światło naczynia zaopatrującego serce jest zamknięte w stopniu powodującym powstawanie jego martwicy, dlatego jest to stan wymagających natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Choroby te zazwyczaj należy podejrzewać u osób starszych, choć nie można ich z miejsca wykluczyć także u młodszych biegaczy, gdyż niektóre osoby mogą być predysponowane genetycznie do ich występowania.

Korek w naczyniach płucnych

Ból pojawiający się nagle, któremu towarzyszy silna duszność, a niejednokrotnie także kaszel i krwioplucie może być objawem zatorowości płucnej. Jej przyczyną jest zwężenie lub zamknięcie światła naczyń doprowadzających krew do płuc. Powstaje tam swego rodzaju korek, który nie pozwala na prawidłowy przepływ krwi, przez co krew nie może być w płucach wzbogacana w życiodajny tlen.  Z chorobą tą współistnieje zazwyczaj zakrzepica żył głębokich, dlatego najczęstszy materiał zatorowy to skrzepliny pochodzące z naczyń żylnych kończyn dolnych. Biorąc pod uwagę to, że biegacze są ludźmi stale aktywnymi (eliminując dzięki temu część czynników ryzyka) to czynnikami predysponującymi ich do wystąpienia zatorowości mogą być wiek powyżej 40 lat, otyłość a także rozmaite choroby zaburzające proces krzepnięcia krwi. Na problem muszą szczególnie zwrócić uwagę kobiety, gdyż lekami mogącymi sprzyjać zatorowości są doustne środki antykoncepcyjne, a także preparaty stosowane podczas hormonalnej terapii zastępczej (u kobiet po menopauzie).
Również środki stymulujące erytropoezę stosowane w dopingu (jak erytropoetyna) zwiększają ryzyko zatorowości płucnej.

Co za dużo, to niezdrowo…

Przyczyną bólu w klatce piersiowej może być również refluks żołądkowo-przełykowy. To potencjalnie niegroźne schorzenie polega na zarzucaniu treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Zwykle objawia się w postaci piekącego bólu w nadbrzuszu, uczucia pełności i nadmiernego odbijania. Niejednokrotnie może imitować problemy sercowe kryjąc się pod postacią bólu zamostkowego.

Przyczyną znanej nam wszystkim zgagi występującej podczas biegania może być zbyt obfity lub zbyt późno spożyty posiłek. Napinanie się powłok brzusznych podczas aktywności fizycznej nie sprzyja przechodzeniu tego, co zjedliśmy do dalszych części przewodu pokarmowego, dlatego treść żołądka przemieszcza się do przełyku drażniąc kwasami jego nieprzystosowaną do tego śluzówkę. To wywołuje ból.

Sposobem na uniknięcie refluksu jest przede wszystkim unikanie nadmiernego najadania się przed wysiłkiem. Optymalny czas na spożycie posiłku przed biegiem to 1,5h i więcej. Warto w tym czasie unikać również kawy i innych napojów zawierających kofeinę, gdyż rozluźniając zwieracz dolny przełyku (mięsień zamykający wlot do żołądka) sprzyja powstawaniu refluksu.

Uwaga młodzi biegacze!

Podobnymi do zatorowości objawami (ból, duszność, kaszel) charakteryzuje się również występująca 5-krotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet odma opłucnowa. Istotą tej choroby jest przedostanie się powietrza do jamy opłucnowej, która jest przestrzenią pomiędzy płucami a ścianą klatki piersiowej. Powietrze może dostać się tam w wyniku uszkodzenia ściany klatki piersiowej lub samych płuc. Podczas biegania (o ile nie doszło do wypadku i wbicia ostrego przedmiotu w ciało) może dojść do odmy samoistnej w wyniku uszkodzenia płuca. W efekcie płuco, któro można wyobrazić sobie jako nadmuchany balon traci zawarte wewnątrz powietrze i opada. Z tego wynika duszność, gdyż chory nagle zostaje pozbawiony dużej powierzchni oddechowej. Leczenie w takim wypadku polega na nakłuciu jamy opłucnowej i opróżnieniu jej z powietrza, które się tam dostało. Niezbędna jest więc interwencja medyczna.

Udokumentowane badaniami dane podają, iż można wyróżnić dwa charakterystyczne okresy występowania tej choroby. Jeden z nich to okres między 20-30 r.ż., kiedy odma zdarza się częściej, prawdopodobnie w związku z duża aktywnością fizyczną w tym okresie. Natomiast w 6 dekadzie życia do odmy predysponują zmiany powstałe przez wiele lat w płucach, zwłaszcza u osób palących wyroby tytoniowe.

Dbamy o podstawy

Całą grupą przyczyn związanych z bólem w tym obszarze są stany zapalne elementów tworzących ściany klatki piersiowej (np. zespół Tietze’a, czyli zapalenie chrząstek żebrowych), a także naciągnięcia i naderwania mięśni wchodzących w jej skład. Ból lokalizujący się w obrębie klatki piersiowej może być też wynikiem zmian zwyrodnieniowych stawów odcinka szyjnego i piersiowego kręgosłupa. Stany te powstają zazwyczaj wcześniej, a podczas wysiłku fizycznego jedynie się ujawniają. Choć choroby te nie wymagają natychmiastowego leczenia (jest to leczenie przeważnie zachowawcze, polegające na unikaniu sytuacji wywołujących ból i odciążeniu bolesnych struktur) to mogą sugerować poważniejsze stany chorobowe przysparzając nadmiernych stresów.
W celu uniknięcia wspomnianych przeciążeń w obrębie klatki piersiowej warto wykonywać ćwiczenia wzmacniające mięśnie tego obszaru i szczególnie dbać o higienę ruchu w obrębie kręgosłupa.

Problemy, jakie mogą napotkać biegacze każdego dystansu związane z narządami i elementami tworzącymi klatkę piersiową są bardzo różnorodne. Najważniejszym i godnym zapamiętania wydaje się fakt, że żadne z objawów wywodzących się z zakresu tej części ciała nie powinien zostać zignorowany. Każdy przypadek bólu w klatce piersiowej powinien być przedmiotem dokładnego wywiadu i badania lekarskiego by wykluczyć choroby poważnie zagrażające zdrowiu i życiu, a także wpływające na przyszły komfort życia każdego biegacza. Jest to ważne tym bardziej, że przecież każdy z nas chce biegać jak najdłużej.