Zorganizowany po raz pierwszy w 2003 roku UTMB® Mont-Blanc rozrósł się do rozmiarów i rangi największego na świecie wydarzenia gromadzącego tłumy biegaczy górskich. Przyciągając blisko dziesięć tysięcy uczestników z ponad stu krajów i aż sto tysięcy towarzyszących im osób, odwiedzających malownicze tereny wokół Chamonix, szybko stał się marzeniem niemal wszystkich górskich biegaczy. Jednak od 2022 roku niektóre rzeczy uległy zmianie. Od teraz UTMB® Mont-Blanc jest finałem UTMB® World Series, globalnego cyklu, który ma wprowadzić szybko rozwijający się sport na zupełnie nowe tory.

Zmiany

Zastępując ośmioletni Ultra Trail World Tour (UTWT), UTMB® World Series jest najnowszą próbą profesjonalizacji biegów trailowych i wprowadzenia bardziej sformalizowanej struktury zawodów. 

Począwszy od 2023 roku, biegacze, którzy chcą rywalizować podczas jakiegokolwiek wyścigu w trakcie festiwalu UTMB® Mont-Blanc w Chamonix, muszą zdobyć choć jeden tzw. running stone i mieć zarejestrowany indeks UTMB®. Zmiany dotyczą także elity, która wcześniej mając wysoki wskaźnik ITRA mogła pominąć loterię, jednak od teraz również najlepsi zawodnicy muszą wciąż udział w co najmniej jednym biegu UTMB® World Series i znaleźć się w pierwszej top trójce biegu lub w pierwszej dziesiątce, jeśli będzie to tzw. Major. W tym roku są do wyboru aż 34 wyścigi w 16 krajach Azji, Oceanii, Europy i obu Ameryk, natomiast UTMB® World Series jest traktowany jako wielki finał dla najlepszych, który ma wyłonić mistrzów i mistrzynie na dystansach 50 km (OCC), 100 km (CCC) i 170 km (UTMB®). 

Nieprzypadkowo nowy system przypomina model IRONMAN®, w którym elita i grupy wiekowe mogą zakwalifikować się do corocznych Mistrzostw Świata Ironman tylko poprzez udział w serii imprez rozsianych po całym świecie spod znaczka IRONMAN®.

Partnerstwo

Nowe zasady w UTMB® są bowiem efektem partnerstwa kultowej UTMB® Group i prawdziwej maszynki do robienia pieniędzy, The IRONMAN® Group. Jak podkreślił Michel Poletti, który wraz z żoną, Catherine Poletti współtworzył i kierował UTMB® od początku jego istnienia w 2002 roku, wyścig nie jest sprzedawany IRONMAN-owi. Jest to partnerstwo, które ma na celu “pobudzenie międzynarodowego rozwoju sportu“, aby “uruchomić najdoskonalszą na świecie serię biegów trailowych: UTMB® World Series“. 

Poletti wyjaśnia, że rosnące zainteresowanie UTMB® Mont-Blanc było dodatkowym motywem dla podjęcia decyzji o stworzeniu jednolitej serii. W loterii poprzedzającej edycję 2021 zebrano prawie 40 000 zgłoszeń, mimo że całkowita pojemność imprezy, obejmującej siedem wyścigów o różnych dystansach, jest ograniczona do jednej czwartej tej liczby. 

Poletti wspomnia zresztą, że do 2017 roku wielu organizatorów chciało całkowicie wykupić UTMB® Mont-Blanc, a współpraca z Ironmanem była czymś w rodzaju ruchu obronnego. “Nie chcieliśmy sprzedawać imprezy, chcieliśmy zachować kontrolę. Długo na to pracowaliśmy i musieliśmy być ostrożni.“.

Andrew Messick, prezes i dyrektor generalny IRONMAN® Group, powiedział, że szanuje różnice kulturowe pomiędzy różnymi sportami wytrzymałościowymi, które obsługuje jego organizacja. “Wierzymy, że jesteśmy zdolni do dostarczania dobrze zorganizowanych, bezpiecznych imprez dla sportowców wytrzymałościowych, niezależnie od tego, czy jest to kolarstwo górskie, długodystansowy triathlon czy bieganie.” Zdolność IRONMAN® Group do zorganizowania biegów trailowych na wysokim poziomie można było sprawdzić podczas Tarawera Ultramarathon w Nowej Zelandii, Ultra-Trail Australia oraz Mozart 100 w Austrii, które w 2022 roku stały się częścią inauguracyjnego UTMB® World Series.

Chociaż IRONMAN® nie będzie umieszczał swojej nazwy na żadnych imprezach UTMB®, a UTMB® zachowuje wszystkie prawa do własności intelektualnej w ramach partnerstwa, ten niecodzienny mezalians podzielił opinię w świecie biegów trailowych. 

Czy ceny wzrosną?

Niektórzy obawiają się, że partnerstwo z IRONMAN® to krok w kierunku nadmiernej komercjalizacji biegów trailowych i górskich. Greg Vollet z firmy Salomon, który stworzył Golden Trail World Series, zauważa, że “świat biegów ultra staje się coraz bardziej skomplikowany” i że wiele firm eventowych jest zainteresowanych tym nowym modelem “rynku masowego”, ale obawia się, że “przyniesie to wiele zamieszania, napięcia i w końcu rozcieńczenia najlepszych sportowców w wielu różnych seriach“. Vollet zauważa, że “wszystkie wyścigi są już pełne i nie ma wielu elitarnych sportowców w biegach ultra, więc czego IRONMAN® tutaj szukaj oprócz biznesu?“.

Vollet wyraził również obawy, czy ceny wejścia nie będą na tym samym poziomie co w triathlonie, który przez wysokie wpisowe stał się sportem dostępnym dla nielicznych. “Istotą trail runningu jest możliwość odkrywania nowych miejsc (poprzez wyścigi i z zabezpieczeniem i gwarancją organizacji), dzielenia się doświadczeniami i emocjami z przyjaciółmi. Obawiam się, że wejdziemy w przemysł biznesu sportowego, który odchodzi od tego ducha, ponieważ tylko ci, którzy mają środki finansowe, będą mogli się zapisać”. 

Podobne obawy wyraził dyrektor wyścigów organizowanych przez HPRS, mówiąc, że “jeśli 100-milowy bieg ultra zaczyna pobierać 400 dolarów za wejście, a ty to płacisz, to w efekcie pomagasz napędzać koszty, ponieważ to daje innym wyścigom pozwolenie na pobieranie równie wysokich opłat. Nie promuje to ani integracji, ani dostępności, tylko robi to, co Ironman praktykuje od dawna – zapewnia sport dla bogatych”.

Czy koszty wzrosną?

Dotychczas istniała zróżnicowana sieć wyścigów, podczas których można było zdobyć punkty pozwalające uzyskać kwalifikację na UTMB® Mont-Blanc. Natomiast teraz, nawet jeśli opłata startowa nie wzrośnie, to sama możliwość zdobywania running stones tylko poprzez udział w jednym z biegów UTMB® World Series Events oznacza konieczność dalekich i długich podróży, co czyni ścieżkę do UTMB Mont-Blanc mniej dostępną dla wielu – bo bardziej kosztowną. 

Najbliższe dla Polaków wyścigi są oddalone od nas o około tysiąc kilometrów, np. Mozart 100 w Austrii, Julian Alps Trail Run by UTMB® na Słowenii czy La Sportiva Lavaredo Ultra Trail by UTMB® we Włoszech oraz Istria 100 by UTMB®. Ale jeszcze gorzej mają na przykład mieszkańcy Chicago – oni mają tylko jeden tylko wyścig w promieniu 1000 km, a kolejne dwa – 2500 km dalej. 

“Z socjoekonomicznego punktu widzenia, nowy system running stones sprawił, że jeszcze trudniej jest biegaczom z klasy średniej mieć możliwość wzięcia udziału w wyścigu prowadzącym do finału UTMB®” – mówi Finn Melanson. Ponieważ teraz, oprócz sfinansowania podróży do Chamonix na mistrzostwa, biegacze muszą także wyłożyć pieniądze na inny wyścig UTMB®. 

A co z małymi wyścigami?

Wielu dostrzega w tym również zagrożenie dla innych, mniejszych wyścigów, w których nikt nie będzie już startował, skoro wyłącznie wydarzenia UTMB® World Series będą gwarantować udział w wielkim, kultowym finale w Chamonix. To sprawi, że niektóre z wyścigów trailowych średniej wielkości mogą mieć problemy z przyciągnięciem elit. Kiedyś elita mogła startować w wielu wyścigach, wystarczyło tylko mieć wysoki indeks ITRA, teraz jednak musi zająć miejsce w pierwszej trójce na dowolnych zawodach UTMB® World Series, lub w pierwszej dziesiątce na dowolnych zawodach UTMB® World Series Major. Co oznacza, że jeśli chcą pobiec podczas wielkiego finału w Chamonix, to po prostu nie będzie im się opłacać startować w innych biegach. 

Choć Poletti podkreślił, że tempo rozwoju UTMB® nie będzie odbiegać od mentalności znanej wszystkim biegaczom wytrzymałościowym, czyli “że w pierwszym kroku musimy to bardzo dobrze przepracować i poświęcić czas, nie iść zbyt szybko, aby nadać priorytet jakości”, to jednak Messik wypowiadał się w innym tonie. “Ideą było ustanowienie jednego systemu kwalifikacji, aby dostać się do Chamonix”  – powiedział – “i aby to zrobić musieliśmy działać szybko. Ryzykowaliśmy utratę klientów na rzecz konkurencji. Rozwijanie serii w ciągu 5 lub 10 lat nie było dla nas opcją”. 

Dla wielu było to przyznanie, że IRONMAN® nie stawiał na długoterminowy rozwój biegów trailowych, ale na monopol na rynku i to również nie spodobało się wielu osobom. Poza tym choć Poletti ujawnił, że rozmowy z IRONMAN®em prowadził już od 2020 roku, co oznacza, że za kulisami Messick i Poletti spędzili zimę na kupowaniu wyścigów na całym świecie, to biegacze zostali o wszystkich zmianach poinformowani nagle z dnia na dzień, w maju 2021 r. Ta niespodzianka była dla wielu zaskoczeniem i mogła pokrzyżować wiele planów. 

Co przyniesie przyszłość?

Jednak Messick, który sam jest czterokrotnym zwycięzcą Ironman i zapalonym sportowcem wytrzymałościowym, uważa, że kiedy naprawdę chcesz się sprawdzić i postawić wszystko na jednej szali, to chcesz mieć pewność, że kurs będzie oznaczony, stacje pomocy zaopatrzone, a odległości zmierzone. A poza oczywistymi korzyściami wynikającymi ze spójności organizacyjnej, utworzenie UTMB® World Series tworzy również jednolitą platformę marketingową o skali, która nigdy wcześniej nie istniała w biegach trailowych. I to właśnie na arenie komercyjnej w szczególności IRONMAN® może wnieść do sportu swoje zasoby, zasięg i doświadczenie.

“Mamy nadzieję, że będziemy w stanie dostarczyć globalną platformę partnerom – czy to sponsorom, czy to firmom zajmującym się tworzeniem i dystrybucją treści – aby móc zapewnić prawdziwą wizytówkę elitarnym sportowcom” – mówi Messick. “Posiadanie globalnej serii pozwala nam na prowadzenie globalnych rozmów z innym poziomem partnerów“.

Już na starcie nie był gołosłowny. Szybko rozwijająca się marka biegowa Hoka podpisała umowę jako główny partner całego UTMB® World Series, która obowiązuje do końca 2023 roku z możliwością jej przedłużenia i zakłada, że Hoka wyposaży wolontariuszy w obuwie i odzież, a na części zawodów otrzymają je również startujący biegacze. Natomiast producent samochodów Dacia został jedynym partnerem motoryzacyjnym oraz partnerem technicznymi, podobnie jak Buff, Camelbak i Compressport. Do tego w lipcu 2022 roku francuska grupa medialna L’Équipe nabyła prawa do transmisji i zawodów UTMB® World Series, w tym ich głównego wydarzenia, dzięki czemu nowo uruchomiona platforma UTMB® Live oraz oficjalny kanał UTMB® w serwisie YouTube zapewnili relacje na żywo z trzech głównych wyścigów – 56-kilometrowego OCC, 101-kilometrowego CCC oraz 171-kilometrowego UTMB® – w sześciu różnych językach. 

Patrząc w przyszłość, Messick i Poletti są optymistycznie nastawieni, a nawet przewidują wzrost do “może około 50 wydarzeń” w nadchodzących latach. Messick przyznaje jednak, że jest to praca w toku, pozostało jeszcze wiele do zrobienia. “W tej chwili mamy tylko dwa wyścigi w USA (obecnie sześć – przyp.red.) i żadnego w Kanadzie. To dwa z najważniejszych rynków biegowych na świecie. Nie mamy też żadnych zawodów w Japonii, Indiach czy Korei. Przy takim popycie, jaki już widzimy, gdybyśmy mieli 100 wyścigów w serii, prawdopodobnie zapełnilibyśmy je wszystkie“.

Kasa to nie wszystko

Jednak to podejście nie wszystkim się podoba. Po połączeniu UTMB® z IRONMAN®, wyścigi spod szyldu Human Potential Running Series, które od 2015 roku organizowały biegi służące jako kwalifikacje do UTMB® (w 2021 roku było ich aż 13), postanowiły od 2022 roku wycofać wsparcie dla imprez UTMB®. Dyrektor HPRS powiedział, że zawsze chciał produktu, “który skupiał się przede wszystkim na społeczności – nie na wyścigu i nie na pieniądzach”, a jego decyzja jest wynikiem sprzeciwu wobec nieustannej komercjalizacji sportu. “HPRS jest dumne z tego, że samoograniczamy nasze imprezy do 200-300 biegaczy, niezależnie od tego, ilu moglibyśmy gościć. Naszym celem nie jest wyprzedanie każdego wyścigu, ale zorganizowanie każdego wyścigu dla tych, którzy chcą tu być. U nas jesteś kimś więcej niż tylko numerem startowym”.

Według niego, Ironman nawiązał współpracę z UTMB®, ponieważ UTMB® nie rozumie świata biegów trailowych w Ameryce Północnej, nie ma tutaj uniwersalnego sposobu postępowania i USA są trochę jak “dziki zachód”. W USA najstarszy 100milowiec, Western States, wciąż ma limit 360-ciu uczestników, czego 10-tysięczny UTMB® nie jest w stanie zrozumieć. Dlatego współpraca z IRONMAN®em miałaby pozwolić UTMB® zorganizować wyścigi w USA, które posłużą jako kwalifikacje do UTMB® World Series. Chyba było w tym trochę prawdy, skoro aż pięć wyścigów z USA dołączyło do UTMB® World Series, w tym i kultowy Western States – 100. 

Co z ITRA?

Nie da się ukryć, że ogłoszenie partnerstwa oznacza w zasadzie koniec kluczowej roli International Trail Running Association, organizacji założonej przez Polettich i przez nich kontrolowanej, która miała na celu utrzymywanie systemu punktowego służącego jako strażnik kwalifikacji i wstępu na UTMB®. Może i dobrze, gdyż od dawna ITRA nie cieszyła się dobrą sławą. UTMB® wymagało bowiem, aby biegi ultra płaciły roczną opłatę do ITRA, co miało umożliwiać biegaczom zdobywanie kwalifikacji. W 2017 roku kilka organizatorów powiedziało jednak dość.

Catherine Poletti zwróciła się do organizatorów Hardrock Hundred z prośbą, aby zapłacili za przystąpienie do ITRA, ponieważ Kilian Jornet chciał wystartować w UTMB®, a brakowało mu punktów kwalifikujących, które mógłby zdobyć, gdyby tylko Hardrock Hundred przystąpił do ITRA. Wiele innych wyścigów, w tym Run Rabbit Run, Bighorn i Wasatch, również zostało poproszonych przez UTMB®/ITRA o zapłacenie za zakwalifikowanie się do “punktów” UTMB®. Organizatorzy wystosowali wówczas wspólne oświadczenie, w którym wskazali, że decyzja o przyjęciu standardu kwalifikacyjnego opartego na “punktach” zdobytych podczas jednego z biegów UTMB® należała do UTMB®, a UTMB® i ITRA (ja tylko cytuję) “to przedsiębiorstwa nastawione wyłącznie na zysk, których przychody szacowane są w milionach euro”. 

Organizatorzy co prawda dodali, że nie obwiniają UTMB®/ITRA za dążenie do maksymalizacji zysków, ale jednak “nie przeprowadzają oni żadnej kontroli wydarzeń, którym przyznają “punkty”, nie dokładają należytej staranności, aby upewnić się, czy te wydarzenia są bezpieczne, dobrze zorganizowane lub spełniają jakiekolwiek inne minimalne standardy”. Jednocześnie wskazali, że żadna inna impreza – w tym popularne i kultowe imprezy, takie jak Boston czy New York City Marathon – nie pobierają opłat od innych wyścigów w zamian za możliwość uzyskania kwalifikacji. 

Na zakończenie dodali, że “z powodu różnych federalnych, stanowych i lokalnych ograniczeń, amerykańskie zawody ultra nie mają luksusu umieszczania dziesięciu tysięcy biegaczy na naszych trasach, tak jak UTMB®, i dlatego nie mogą generować takich przychodów, jak UTMB®. Nawet gdyby amerykańskie biegi mogły, wiele z nich nie zdecydowałoby się na to, uważając to za sprzeczne z duchem ultrarunningu. Zdajemy sobie sprawę, że wraz z rozwojem naszego sportu, rosnąca komercjalizacja i chęć zarabiania na jego popularności może być nieunikniona i rzeczywiście, na dobre i na złe, UTMB® i “Ironmanizacja” naszego wspaniałego sportu może być nieuniknioną przyszłością. Ale choć z pewnością rozumiemy, dlaczego wielu biegaczy chce startować w UTMB®, to nie są to wartości, które naszym zdaniem reprezentują to, co najlepsze w naszym sporcie i które chcielibyśmy rozwijać” 

“Więc nie będziemy płacić. Mamy nadzieję, że biegacze rozumieją dlaczego”.

Sprawdzian w 2022 roku

Jednak za nami już pierwsze UTMB® w nowej odsłonie i nie da się ukryć, że w 2022 roku wyścig rzeczywiście wzniósł się kilka poziomów wyżej. W całej serii wzięło udział ponad 56 tysięcy biegaczy i rozdano ponad 103 tysiące running stones. A pomyśleć tylko, że w 2003 roku było jedynie 720 osób na starcie i 67 na mecie. Do tego partnerstwo z nowymi markami i telewizją, a przy tym umowa z L’Équipe i nowe kanały sprawiły, że około 2,9 miliona osób oglądało transmisję na żywo na platformach L’Equipe, a na platformie UTMB Live i oficjalnych portalach społecznościowych było prawie 14 milionów wyświetleń i 100 milionów minut wideo, do tego aż 460 akredytowanych dziennikarzy z 34 krajów stworzyło 964 artykuły. 

Dla Grupy UTMB® i IRONMAN® jest więc wiele powodów do optymizmu, tym bardziej, że impreza przygotowuje się do obchodów 20. rocznicy w tym roku. Dla widzów będzie to na pewno niezapomniane widowisko od 28 sierpnia do 3 września. A co z tego będą mieli biegacze? Jak zawsze – piękne widoki, niesamowite góry, cudowne trasy oraz ból, otarcia, skurcze i zakwasy. 

Źródła:
https://www.sportspromedia.com/features/utmb-world-series-ironman-trail-running-catherine-poletti-andrew-messick/
https://www.outsideonline.com/health/running/training-advice/trail/utmb-is-teaming-up-with-ironman-will-it-be-the-ultra-starbuckization/
https://www.sportspromedia.com/features/utmb-world-series-ironman-trail-running-catherine-poletti-andrew-messick/
https://www.outsideonline.com/health/running/racing/races/ironmans-big-bet-on-trail-running/
https://humanpotentialrunning.com/from-the-rd/hprs-to-no-longer-host-utmb-qualifiers-citing-ironman-deal/
https://www.sportspromedia.com/features/utmb-mont-blanc-2022-ironman-hoka-sponsorship-broadcasting/
https://run247.com/running-news/utmb-group-and-the-ironman-group-launch-the-utmb-world-series
https://www.irunfar.com/so-you-want-to-run-utmb