fbpx
Jak rozróżniać razy mięśniowe?

Urazy mięśni u biegaczy – część pierwsza

W pierwszej części tego materiału przedstawiamy zbiór informacji teoretycznych, które już same w sobie pozwolą Ci, drogi czytelniku, postawić wstępną diagnozę w przypadkach, gdy coś z Twoim aparatem ruchu jest nie tak i nie bardzo wiesz, czy kontynuować trening, czy też go przerwać. W części drugiej, która niebawem, przedstawimy szereg informacji na temat diagnostyki, wywiadu, badania, porównania MRI i USG, a także przykładowe terapie, rokowania i prewencję.

Autorem tekstu jest mgr Mateusz Budniak z Rehabu Centrum medyczne & fizjoterapii – fizjoterapeuta ortopedyczny zajmujący się pacjentami bólowymi, z dysfunkcjami narządu ruchu oraz rehabilitacją pourazową, przed i pooperacyjną.

Uszkodzenie mięśni, czym jest?

  • Nadwyrężenie (strain, overexerting) – uszkodzenie tkanek, osłabienie tkanek poprzez nadmierny wysiłek lub zbytnią eksploatację.
  • Naciągnięcie (tear) – nadwyrężenie I stopnia skumulowane w obrębie włókna mikrouszkodzenia – pęknięcia, rozerwania niewielkiej ilości włókien mięśniowych, naciągnięcie mniej niż 5% włókien mięśniowych.
  • Naderwanie (strain) – ostry uraz mięśni i ścięgien, częściowe rozerwanie, nadwyrężenie II stopnia. Uszkodzenie  i zerwanie więcej niż 5% włókien mięśniowych.
  • Rozdarcie (tear) – miejsce uszkodzone, rozdzielone na dwie lub więcej części.
  • Zerwanie (rupture) – nadwyrężenie III stopnia.

Jak widać już sama terminologia polska i angielska może spowodować błędy w diagnostyce urazów mięśniowych, ponieważ terminy opisujące uszkodzenia mogą zostać użyte zamiennie, a do tego znaczyć coś innego.

Z tego punktu warto przejść do klasyfikacji urazów, abyśmy wiedzieli, co nam dolega.

Trzy etapy klasyfikacji urazów mięśniowych

  • „era kliniczna” 1900-1980 – skupiająca się głównie na badaniu podmiotowym i przedmiotowym pacjenta,
  • „era obrazowa” 1985-2000 – nacisk na wykorzystanie badań obrazowych typu USG i MRI,
  • „era współczesna” 2000 – połączenie badania klinicznego oraz metod obrazowania.

Poniższa tabela przedstawia wczesną klasyfikację urazów skupioną  albo na badaniu klinicznym albo na badaniu obrazowym:

O’Donoghue 1962Takebayashi 1995, Peetrons 2002 – na bazie USGStoller 2007 – na bazie MRI
Stopień Inieznaczne naciągnięcie mięśnia, brak utraty funkcji, siły, jedynie niewielki stan zapalnybrak nieprawidłowości, lub krwiaka z lub bez  ogniskowym zerwaniem mięśnia mniej niż 5%MRI negatywny 0% uszkodzenia struktury, intensywny obrzęk z lub bez wylewu krwi
Stopień IIuszkodzenie tkanki, siła jednostki ścięgnisto-mięśniowej zmniejszona, szczątkowa funkcja uszkodzonej tkankiczęściowe zerwanie, ogniskowe naderwanie mięśnia więcej niż 5% z lub bez uszkodzenia powięziMRI pozytywne z naderwaniem do 50% włókien mięśniowych. Możliwe intensywne ogniskowe uszkodzenie, częściowe wycofanie włókien uszkodzonego mięśnia
Stopień IIIcałkowite zerwanie jednostki ścięgnisto-mięśniowej, kompletna utrata funkcjikompletne zerwanie mięśnia z uszkodzeniem powięzikompletne zerwanie mięśnia 100% z lub bez cofnięcia włókien uszkodzonej tkanki

Poniższa tabela przedstawia obecną klasyfikacje urazów, w której mieszczą się systemy klasyfikacji, takie jak system brytyjski, system Barcelony, system Chan’a, system Cohen’a. System monachijski przedstawiony poniżej:

Pośrednie zaburzenia/uszkodzenie mięśniaFunkcjonalne zaburzenia tkanki mięśniowejDysfunkcja mięśnia związana z nadmiernym wysiłkiemDysfunkcja nerwowo-mięśniowaZaburzenie mięśnia związane ze zmęczeniemzespół opóźnionego bólu mięśniowegozaburzenie nerwowo mięśniowe o podłożu zaburzenia kręgosłupa/ miednicyzaburzenia nerwowo mięśniowe o podłożu mięśniowym
Strukturalny uszkodzenie tkanki mięśniowejCzęściowe uszkodzenie mięśnia





Prawie całkowite/ całkowite zerwanie
Niewielkie częściowe uszkodzenie mięśniaŚrednie częściowe uszkodzenie mięśniaPrawie całkowite/ kompletne zerwanie mięśniaZerwanie awulsyjne
Bezpośrednie uszkodzenie mięśniaKontuzjaRana szarpana

Charakterystyka urazów

  • zaburzenie mięśnia związane ze zmęczeniem –  ograniczone podłużne zwiększenie tonusu mięśniowego, sztywność mięśniowa, bolesność związana z przemęczeniem lub zmianą w schemacie treningu, zmianą nawierzchni, może zwiększać się w czasie aktywności, może występować ból w spoczynku,
  • zespół opóźnionego bólu mięśniowego – bardziej uogólniony ból w danej grupie mięśniowej lub kilku grupach mięśniowych wywołany głównie przez pracę ekscentryczną, ruchy hamujące. Po kilku godzinach, po wysiłku lub na drugi dzień/kilka dni po wysiłku, bolesność, stan zapalny, sztywność mięśniowa, ograniczony zakres ruchu dla stawów zaopatrywanych przez daną grupę mięśniową,
  • zaburzenie nerwowo mięśniowe o podłożu zaburzenia kręgosłupa/ miednicy –  ograniczone podłużne zwiększenie tonusu mięśniowego, sztywność mięśniowa z powodu zaburzeń w obrębie kompleksu miedniczno-lędźwiowego, wzrasta z kontynuowaną aktywnością, w spoczynku bez bólu, obronny odruch na rozciąganie,   
  • zaburzenia nerwowo mięśniowe o podłożu mięśniowym – ograniczone wzmożone napięcie mięśniowe, może być na podłożu dysfunkcji kontroli nerwowo-mięśniowej, np. inhibicji reciprokalnej, ból typu skurczowego, wzdłuż brzuśca mięśniowego.

Niewielkie częściowe uszkodzenie mięśnia – zerwanie o maksymalnej średnicy mniejszej niż pęczek mięśniowy, ostry kłujący lub jak igła ból w momencie urazu, często słyszalny trzask po nim dobrze zlokalizowany ból, możliwa do wypalpowania zmiana struktury włókna w sztywnym odcinku mięśnia, rozciąganie zwiększa ból, widoczne w MRI przerwanie ciągłości, wewnątrzmięśniowy krwiak.

Średnie częściowe uszkodzenie mięśnia – zerwanie o średnicy większej niż pęczek mięśniowy, odgłos trzasku i w następstwie kłujący przeszywający ból, możliwy upadek, defekt w strukturze mięśnia możliwy do wypalpowania, często krwiak, uszkodzenie powięzi, rozciąganie powoduje ból, znaczne przerwanie włókien z możliwym cofnięciem ich części, wewnątrzmięśniowy krwiak.

Prawie całkowite/ kompletne zerwanie mięśnia, awulsja – przerwanie całkowite, prawie całkowite mięśnia, uszkodzenie ścięgna, połączenia kość ścięgno, tępy ból, słyszalny trzask, często upadek, wyczuwalna luka w miejscu urazu, krwiak, utrata funkcji, głównie połączenie ścięgna z mięśniem lub kości i ścięgna, uszkodzenie powięzi, krwiak wewnątrz mięśniowy.

Bezpośrednie uszkodzenie – uraz wywołany przez siłę zewnętrzną, prowadzi do obrzęku, krwiak, ograniczony zakres ruchu, możliwość kontynuowania aktywności w zależności od stopnia uszkodzenia

Epidemiologia

Poniżej Tabele przedstawiające wyniki w wartościach procentowych poszczególnych schorzeń u biegaczy:

Badanych = 55Badanych = 41Badanych = 877
Naciągnięcie15,00%15,00%18,00%
Zapalenie ścięgna33,00%10,00%17,00%
Stany zapalne4,00%15,00%
Chondromalacja1,00%5,00%
Zapalenie okostnej, złamania przeciążeniowe15,00%22,00%12,00%
Zwichnięcia11,00%17,00%14,00%
Inne9,00%17,00%39,00%
UrazWystępowanie
Mm. kulszowo-goleniowe
tendinopatia
uraz mięśniowy

12%
7%
Kolano
tendinopatia więzadła rzepki
zespół pasma biodrowo-piszczelowego
zespół rzepkowo-udowy

12%
10%
6%
Stopa i staw skokowy
skręcenie kostki
tendinopatia achillesa
zapalenie rozicęgna podeszwowego

10%
6-9%
5-18%
Piszczel
shin splints
złamanie przeciążeniowe k. piszczelowej

10%
4%

Tabela urazów mięśniowych pomiędzy ultramaratończykami, a nie ultramaratończykami:

UltramaratończycyNie ultramaratończycy
Grupa kulszowo-goleniowa3,1-7,8%1,2-6,7%
Mm. trójgłowe łydki2-4,7%1,3-2,2%

Tabela przedstawiająca wartości procentowe urazów mięśniowych wśród piłkarzy:

Całość uszkodzeń mięśniowych na poziomie 30-35% wszystkich urazów

mm. kulszowo-goleniowemm. czworogłowe udamm. brzuchate łydkipachwina i biodro
23-37% (86% m. dwugłowy uda)17-19%13,00%30,00%
  • 96% urazów powstaje niekontaktowo, a tylko 2% ze względu na faul,
  • najczęściej w trakcie biegu oraz sprintu – mechanizm pośredni,
  • najczęstszy pojedynczy uraz dotyczy grupy kulszowo-goleniowej 12%,
  • ryzyko urazu wzrasta sześciokrotnie w czasie meczu, a dla mięśni kulszowo-goleniowych 11-krotnie,
  • wraz z wiekiem ryzyko urazu dotyczy tylko mm. trójgłowych łydki.

Podsumowanie epidemiologii:

Grupa kulszowo-goleniowa 1,2% – 37%

M. trójgłowy łydki 1,3% – 13%

Wnioski:

  • jeżeli w czasie biegania pojawi się kłujący, ostry ból w łydce, tylnej grupie uda, warto się zatrzymać spróbować rozmasować okolice i zobaczyć czy ból znacznie się zmniejszył i można kontynuować bieg,
  • jeżeli odczuwamy dyskomfort/ból w mięśniu w skali VAS na poziomie 3-4/10 można kontynuować bieg, o ile dolegliwości bólowe nie zwiększą swojej intensywności, 
  • jeżeli wzorzec biegu zmienił w przypadku, gdy ból występuje lub go nie ma, należy przerwać trening/zawody,
  • jako pierwszą pomoc można zastosować protokół PRICE,
  • bardzo dobrym obiektywnym sposobem na szybką ocenę zmian w tkance mięśniowo-powięziowej jest skorzystanie z badania USG, 
  • w ramach badania klinicznego poprzez testy ruchomości, testy siły mięśniowej, testy funkcjonalne oraz badanie palpacyjne najlepiej udać się do wykwalifikowanego fizjoterapeuty lub ortopedy,
  • lekarz lub fizjoterapeuta mogą poprosić o wykonanie rezonansu magnetycznego w sytuacji, kiedy uraz poprzez badanie kliniczne będzie wykazywał, iż znajduję się w głębszych warstwach tkanek miękkich lub dotyczył innych tkanek takich jak nerwy, naczynia.

Źródła

Terminology and classification of muscle injuries in sport: The Munich consensus statement

Hans-Wilhelm Mueller-Wohlfahrt,1 Lutz Haensel,1 Kai Mithoefer,2 Jan Ekstrand,3

Bryan English,4 Steven McNally,5 John Orchard,6,7 C Niek van Dijk,8

Gino M Kerkhoffs,9 Patrick Schamasch,10 Dieter Blottner,11 Leif Swaerd,12

Edwin Goedhart,13 Peter Ueblacker1

Muscle Injuries in Sports by Hans-W. Mueller-Wohlfahrt, Peter Ueblacker, Lutz Haensel, William E. Garrett  Jr

Muscle injury guide: Prevention of and return to play from muscle injuries

Common Leg Injuries of Long-Distance Runners: Anatomical and Biomechanical Approach

Robert A. Gallo, MD, Michael Plakke, MS, and Matthew L. Silvis, MD

Common Running Injuries: Evaluation and Management Michael J. Arnold, MD, and Aaron L. Moody, MD, Naval Hospital Jacksonville, Jacksonville, Florida

Gastrocnemius vs. soleus strain: how to differentiate and deal with calf muscle injuries
J. Bryan Dixon

Classification and grading of muscle injuries: a narrative review Bruce Hamilton,1 Xavier Valle,2,3,4 Gil Rodas,3 Luis Til,2 Ricard Pruna Grive,2 Josep Antoni Gutierrez Rincon,2 Johannes L Tol5  

Time for a paradigm shift in the classification of muscle injuries Bruce Hamilton a,b, Juan-Manual Alonso b, Thomas M. Best

Total
0
Shares

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Poprzednie
Letesenbet Gidey na mecie, zdj. NN Running Team

Newsy ze świata biegania #008 - niezwykły rekord Letesenbet Gidey

Następne
Co warto wiedzieć o kwasach omega-3?

Cała prawda o Omega-3 – co warto o nich wiedzieć

Powiązane artykuły

rolowanie czy rozciaganie 02
Czytaj dalej

Rolowanie czy rozciąganie?

Wielu z Was bardzo często zadaje sobie to pytanie. Czy jedno z drugim idzie w parze? Razem z BLACKROLL ® wzięliśmy temat na warsztat. Jaka jest odpowiedź? Sprawdźcie sami!
zacznijmy od poczatku rolka i rolowanie dla kogo i jak wybrac 01
Czytaj dalej

Zacznijmy od początku. Rolka i rolowanie – dla kogo i jak wybrać?

O zaletach rolowania słyszymy wszędzie. Coraz częściej staje się nie tylko stałym elementem treningu, ale także domową formą terapii wśród osób, które nie uprawiają sportu zawodowo, ale są aktywne fizycznie. Nadal jednak pojawia się wiele pytań dotyczących wyboru rolki, jej twardości, rozmiaru, czy faktury.
Wady postawy u biegaczy
Czytaj dalej

Wady postawy u biegaczy

Trudno jest zdefiniować, czym dokładnie jest wada postawy. Czy wszelkie odstępstwa od postawy prawidłowej można już uznać za jej wadę? Jak określić postawę prawidłową? Nie ma dokładnych wytycznych, modelu czy wzoru, który byłby uznany za najlepszy.