Jak trenować po częściowym zerwaniu ścięgna Achillesa? – Poradnia Biegacza

Odpowiadamy na pytanie czytelnika ( oczr…@yahoo.pl).

Miałem na pół zerwane ścięgno Achillesa, od operacji minęło 11 miesięcy, po 6 zacząłem ćwiczyć, ale do tej pory noga nie jest wystarczająco silna, abym mógł biegać i chodzić w pełni sił. Jak trenować po tym urazie?

Trening na twardym, nie pochłaniającym energii podłożu (tartan, asfalt) prowadzi do mikrourazów ścięgna, jego zapalenia i częściowego lub całkowitego przerwania.

Urwanie ścięgna Achillesa może być częściowe lub całkowite. W przypadku urwania całkowitego postawienie diagnozy jest łatwe. W przypadku częściowego urazu objawy nie są charakterystyczne: ból, obrzęk i różnego stopnia utrata funkcji i mogą symulować objawy ostrego zapalenia. Objaw Thompsona jest często ujemny, ruchomość nieznacznie ograniczona. W przypadku braku typowych objawów urwania ścięgna Achillesa pomocne staje się badanie USG, w którym możemy potwierdzić i ocenić stopień uszkodzenia.

Wskazanie do pierwotnego leczenia operacyjnego stanowią:

• uszkodzenia częściowe ścięgna powyżej 25% przekroju w USG,
• przewlekłe (ponad 6 m-cy),
• brak odpowiedzi naprawczej na iniekcje komórek szpiku,
• dotyczące pacjentów o wysokich oczekiwaniach wobec sprawności kończyny: sportowcy wyczynowi, trenerzy dyscyplin sportowych, artyści cyrkowi, aktorzy, tancerze, itp.

Leczenie:

• w przypadku urwania całkowitego w grę wchodzi tylko operacyjne zeszycie ścięgna.

Cel operacji:

Celem leczenia operacyjnego uszkodzeń ścięgna jest przywrócenie w możliwie najkrótszym czasie pełnej sprawności kończyny i odtworzenie właściwej długości i wytrzymałości ścięgna Achillesa. Optymalne możliwości w tym zakresie daje operacyjne zespolenie ścięgna wytrzymałe mechanicznie najlepiej pod kontrolą wzroku.

Następnie unieruchamiamy kończynę w gipsie udowym, w zgięciu w stawie kolanowym i podeszwowym zgięciu stopy na 4 tyg., a następnie zakładamy gips podudziowy w neutralnym ustawieniu stopy na następne 2 tyg. Lub specjalne zaopatrzenie ortopedyczne w postaci „buta” (nazwy specjalnie nie podaję). Po tym okresie wdrażamy wczesną rehabilitację.

Na prawidłowy proces gojenia ścięgna składają się następujące fazy:

• Faza zapalna trwająca umownie ok. 6 dni,  kiedy do miejsca uszkodzenia wędrują fibroblasty.
• Faza proliferencyjna, w której fibroblasty zaczynają produkować kolagen, mukopolisacharydy i glikoproteiny, które naprawiają zniszczoną tkankę tkanką włóknistą. Z fibroblastów jest uwalniany tropokolagen, który tworzy nowe włókna kolagenowe.
• Faza dojrzewania trwająca do ok. 12 tygodnia. Jest to okres ciągłego re-modelowania włókien kolagenowych podlegających przebudowie w odpowiedzi na fizjologiczne obciążenia działające równolegle do długiej osi ścięgna.

W przypadku częściowego urwania ścięgna (potwierdzonego badaniem USG) prowadzimy leczenie zachowawcze w opatrunku gipsowym udowym w podeszwowym zgięciu stopy przez 6 tyg., a następnie wdrażamy fizykoterapię pomocniczą ale główna rola spoczywa na rehabilitacji i osteopatii. Najważniejsze jest wczesne wdrożenie ćwiczeń oczywiście tylko wtedy, gdy są one odpowiednie a do tego potrzebni są specjaliści, którzy ocenią stan Twojej nogi i będą mogli na bieżąco zmieniać ćwiczenia. Wczesne usprawnianie, obejmujące szybkie uruchomienie ścięgna co chroni przed wytworzeniem się zrostów z okolicznymi tkankami, zmniejsza zaniki mięśni łydki oraz przyspiesza modelowanie się blizny łącznotkankowej. Włókna kolagenowe pod wpływem przyłożonego napięcia układają się równolegle do długiej osi ścięgna i produkują włókna łączące (cross-links), odtwarzając prawidłową strukturę ścięgna i przywracają jego właściwą wytrzymałość. Nie wiem czemu napisałeś, że dopiero po 6 mies. zacząłeś ćwiczyć?! Nie wiem jak to rozumieć ale gdybym to ja Cię usprawniał to po 6 miesiącach prawdopodobnie rozpoczynalibyśmy bieganie!

Nie da się zdalnie poprowadzić rehabilitacji. Zawsze trzeba zobaczyć, dotknąć i zrobić testy funkcjonalne. Po operacjach rekonstrukcji zerwanego ścięgna musimy uwzględniać fizjologiczny czas konieczny do przebudowy i tak prowadzić ćwiczenia by odpowiednio modelować procesem gojenia, by układ włókien kolagenowych w ranie był jak najbardziej korzystny dla przenoszenia sił. Niestety w wielu klinikach nadal stosuje się po operacjach gips długi (powyżej kolana) przez 4 tygodnie i jeszcze 2 tygodnie gips poniżej kolana. 6 tygodniowe unieruchomienie poza ewidentnym ograniczeniem mobilności i obniżenia jakości życia pacjenta znacząco wydłuża czas powrotu do zdrowia. Średnia długość rehabilitacji wynosi 15 tygodni dla pacjentów usprawnianych bez gipsu i 20 tygodni dla pacjentów z unieruchomieniem. Rehabilitacja musi zawierać wszystkie konieczne elementy, tak by pacjent mógł wrócić do aktywności sprzed urazu i by wiedział jak ustrzec się przed kolejnymi incydentami.

Schorzenia ścięgna Achillesa należą do częstych schorzeń u sportowców, szczególnie rekreacyjnych. Wymagają one szybkiego leczenia, gdyż zaniedbane prowadzą do trwałych zmian i upośledzenie wydolności stawu skokowego oraz osłabienie m. brzuchatego łydki. U sportowców powodują wyraźne ograniczenie możliwości treningu i nie leczone mogą być przyczyną rezygnacji z aktywności sportowej.